- نقدی بر کتاب شازده کوچلو

نقد کتاب شازده کوچولو

کتاب شازده کوچلو یکی از معدود داستانهایی است که کوچک وبزرگ ازخواندن آن لذت برده اند ، شازده کوچولو ترجمه‌های متعددی به زبان فارسی دارد. محمدجواد کمالی دربارهٔ ترجمه‌های فارسی شازده کوچولو در کتاب «تاریخ ترجمهٔ ادبی از فرانسه به فارسی» می‌نویسد: «داستان زیبا و تفکربرانگیز که از پرفروش‌ترین کتابها در سطح جهان و اثر برگزیدهٔ قرن بیستم در فرانسه است و پس از انجیل، بالاترین رکورد ترجمه به سایر زبانها را داراست، در ایران بارها از فرانسه یا انگلیسی کم و بیش با همین عنوان به فارسی ترجمه یا بازنویسی شده و همواره در ردیف کتابهای پرخواننده قرار داشته‌است.

کتاب فوق در کتابخانه عمومی شاهد توسط آ قای مهدی فرشته از اعضاء کانون فرهنگی شاهد در روز یکشنبه تاریخ 28/6/95 در جمع علاقمندان ادبیات  مورد بررسی قرار گرفت .

سرگذشت نامه کوتاه

 

آنتوان دوسنت اگزوپری در خانواده ای اشرافی به دنیا آمد و پس از مرگ پدرش لقب کنت می گیرد. با وجود چنین شرایط زندگی و اصالتی انسانی متواضع بود و هیچگاه مایل نبود از نام و طبقه اش صحبتی به میان آورد. او شیفته نامش بود و همیشه آن را مطرح می کرد.

از 6 سالگی قریحه خود را برای شاعری به کار گرفت. در کودکی تنها کسی که شنونده اشعارش بود فرانسوا برادر او بود که همیشه مجبور بود به اشعار آنتوان گوش کند از ترس اینکه مبادا کتک مفصلی از او بخورد.

عادت داشت نیمه شبها شعر بگوید و همین طور نیمه شبها هم آنها را برای دوستانش بخواند. عقیده اش این بود که هنگامی که آدم از خواب بیدار می شود ذهنش آمادگی بیشتری برای تحلیل موضوعات دارد.

پسران خانواده ی اگزوپری به یاغی گری و بی نظمی شهره بودند که آنتوان دوسنت اگزوپری این خصلت را لیش از همه به ارث برده بود. دوران کودکی سختی را سپری می کند چون به علت شرایط خانوادگی ای که داشت افراد خانواده وسواس عجیبی در تربیت وی به خرج می دادند. در نامه ای که در 30 سالگی به مادرش می نویسد می گوید دنیای خاطرات کودکی به طور نا امید کننده ای از خاطرات دیگر واقعی تر است!

و در نامه ی دیگری در کتهب پرواز شبانه خطاب به همسرش می نویسد:مطمئن نیستم که بعد از آن روزهای پراز شگفتی کودکی احساس خوشبختی کرده باشم!

و در 40 سالگی که تقریبا در اواخر عمرش هم هست می گوید:تنها یک چیز هست که همیشه مرا اندوهگین میکند و آن این است که می بینم بزرگ شده ام!

نقاشی های کتاب را خود آنتوان می کند و با وسواس عجیبی در رنگ آمیزی و نگارگری آنها اهتمام میورزد.

طوری که در بعضی قسمتها از نقاشی های خودش در کتاب ایراد می گیرد مثل کشیدن شکل بائوباب ها روی اخترک کوچک شازده موچولو.

نقد:

داستان با یک خاطره گویی شروع می شود. خاطره خلبانی که وقتی بچه بود کتهبی راجع به جنگل های یک خواننده است و این موضوع با یک نماد از رمان اگزوپری آغاز می شود. زمانی آشفته بین جنگ جهانی اول و دوم در حقیقت شازده کوچولو خود اگزوپری در کودکی است.

شازده کوچولو هنگام هبوط به زمین 6 ساله است و کودکی آنتوان در هنگامی که نقاشی معروف بوآی باز و بسته را می کشد 6 ساله است. نکته جالب توجهی که در ابتدای کتاب به چشم می خورد محک زدن آدم ها با همین نقاشی ست که خلبان ما هنوز هم آن را نگه داشته و با آن آدم ها را محک می زند اما به قول خودش وقتی می بیند کسی از آن سر در نمی آورد دیگر توضیحی به آن نمی دهد. نویسنده درصدد نشان دادن این موضوع است که کودکی آدم ها عقلانی ترین دوره زندگی آنهاست. در کل کتاب کودک نماد کمال انسانهاست.

شازده کوچولو در این داستان بسیار خوشبخت زندگی می کند و چقدر این کودک خوشبخت است بر خلاف ما آدم بزرگ ها که چنان غرق در مسائل روزمره هستیم که چنین خوشبختی هایی را از یاد برده ایم.

"ارزش یک گل عمریست که به پایش صرف کرده ای.این حقیقتی ست که انسانها فراموش کرده اند."

در کل سبک این داستان سورئال است و خاصا برای بچه ها نوشته نشده است. در واقع فارغ از محدوده سنی خاصی است. در حقیقت این کتاب برای بچه هایی است که زود بزرگ شده اند. اگر چه لحن کودکانه دارد اما بچه ها زیاد از اهداف اگزوپری سر در نمی آورند و هرچه بیشتر بزرگ بشوند بیشتر از شازده کوچولو سر در می آورند. اگزوپری در هر فصلی مطلبی برای گفتن دارد. شخصیت هایی که شازده کوچولو در سفرس با آنها برخورد میکند نماد شخصیت های انسانی هستند. به نوعی شازده کوچولو کودک درون همه ماست که او را فراموش کرده ایم. اما خود او به ما یاد می دهد که چطور او را به یاد بیاوریم.

متن داستان شازده کوچولو در عین سادگی ظرایف و پیچیدگی هایی دارد که خواننده را درگیر خود میکند.باید به این نکته نیز توجه کنیم که شازده کوچولو در مسیری و پس از طی 7 مرحله از 7 وادی عبور میکند و دچار تحول می شود. در کل افرادی که شازده کوچولو با آنها برخورد می کند هیچکدام ماهیت فیزیکی ندارند همه آنها تنها نماینده ای برای یکی از رذایل و خصایل انسانی است. کتاب شازده کوچولو احتیاجی به نقد ندارد چون خود کتاب نقدی است بر موضوعات مهمی در زندگی انسانها. نقدی سهل و ممتنع! گاهی با خواندن این کتاب یاد شعری  تدایی میشود از مولانا که گفته است   .....                   از کجا آمده ام آمدنم  بهر چه بود به کجا میروم آخر ننمایی وطنم .